Mkurugenzi Msaidizi wa Idara ya Habari-MAELEZO, Zamaradi Kawawa akitoa neno la utangulizi alipokuwa akimkaribisha Mcharo kuzungumza na vyombo vya habari.
TAARIFA
MAFANIKIO YA MIAKA MITATU YA MHE DKT. SAMIA SULUHU HASSAN, RAIS WA JAMHURI YA
MUUNGANO WA TANZANIA NA MAGEUZI MAKUBWA KATIKA UNUNUZI WA UMMA NCHINI
Ndugu
wanahabari,
Jamhuri
ya Muungano wa Tanzania
Mamlaka ya Udhibiti wa Ununuzi wa Umma
(PPRA) ina dhamana ya kusimamia sektaya
ununuzi wa umma kwa lengo la kuwezesha upatikanaji wa thamani ya fedha kwenye ununuzi
na ugavi; kuhakikisha uzingatiaji wa haki, ushindani, uwazi na kufuatilia
uzingatiaji wa sheria kwa taasisi za umma, pamoja na kujenga uwezo katika
Ununuzi wa umma kwa kushirikiana na wadau..Pia,Mamlaka ina dhamana ya
kuhakikisha Taasisi nunuzi zinatoa upendeleo kwa wazabuni wa ndani katika
zabuni za bidhaa, kazi za ujenzi na huduma.
Utekelezaji wa malengo ya uanzishwaji wa
PPRA umelenga katika kuchangia kikamilifu
maendeleo ya nchi kwa ujumla. Katika kufikia malengo ya uanzishwaji
wake, PPRA imeendelea kuandaa mipango na bajeti zake kwa kuzingatia ilani ya
Uchaguzi ya Chama cha Mapinduzi (CCM) ya mwaka 2020-2025, Dira ya Taifa ya
Maendeleo (2025), Mpango Mkakati wa PPRA (2021/22 -2025/26) pamoja na
makubaliano mbalimbali ya Kimataifa na Kikanda yenye lengo la kuimarisha uwazi,
uwajibikaji na utoaji wa fursa za ununuzi na ugavi wa umma kwa wazabuni wote
wenye nia ya kufanya biashara na Serikali.
Ndugu
wanahabari,
Katika kipindi cha Uongozi wa Mheshimiwa
Dkt Samia Suluhu Hassan, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Mamlaka imewezeshwa
kutekeleza vipaumbele mbalimbali katika kusimamia ununuzi wa umma nchini, ambapo
imeweza kutekeleza kwa mafanikio makubwa majukumu yake, ikijikita katika maeneo
makuu mbalimbali yakiwemo; Ujenzi wa
Mfumo wa Kielektroniki wa Ununuzi wa Umma, kuimarisha Ufuatiliaji na
Udhibiti wa Ununuzi wa Umma, kuwajengea uwezo wadau wa Ununuzi wa Umma,kutungwa
upya kwa Sheria ya Ununuzi wa Umma Na. 10 ya Mwaka 2023, kujenga jengo la Ofisi
ya Makao Makuu na kuanzishwa kwa Ofisi za Kanda.
Ndugu
wanahabari,
Mamlaka inapenda kuelezea machache kati ya mengi yaliyofanywa na Rais
wetu mwenye maono, utu na mapenzi mema ya kutaka kuona malengo ya uanzishwaji
wa PPRA yanatimia kwa mustakabali wa Uchumi na maendeleo endelevu ya nchi yetu.
Katika kipindi hiki cha miaka mitatu ya
uongozi wa awamu ya sita, Serikali imetekeleza mambo mengi yanayoigusa sekta ya
Ununuzi wa Umma ambayo yamekuwa na matokeo chanya kwa wadau wa sekta na kwa Watanzania
kwa ujumla.
1.1.
UJENZI
WA MFUMO WA KIELEKTRONIKI WA UNUNUZI WA UMMA (NEST)
Ndugu wanahabari,
Katika kipindi cha miaka mitatu ya Serikali
ya Awamu ya Sita (6) chini ya uongozi mahiri wa Mhe. Dkt Samia Suluhu Hassan,
umefanyika uwekezaji mkubwa katika ujenzi wa Mfumo mpya wa Kielektroniki wa
Ununuzi wa Umma unaojulikana kama National e-Procurement System of Tanzania
(NeST). Kabla ya uwekezaji huu, ununuzi wa umma ulikuwa ukifanyika kwa kutumia
mfumo wa Kielektroniki wa Ununuzi wa Umma uliojulikana kama Tanzania National
e-Procurement System (TANePS) ambao ulijengwa na kampuni ya kigeni kutoka
Ugiriki. Serikali ilibaini changamoto nyingi
kwenye ununuzi uliokuwa ukifanyika kupitia mfumo wa TANePS ikiwemo
taarifa zote za Ununuzi wa umma kuwa chini ya usimamizi wa kampuni ya kigeni
nje ya nchi. Changamoto hii na nyinginezo zilipelekea uamuzi wa kuanzisha Mfumo
mbadala ambao utakuwa bora zaidi, wenye kuleta tija, unaojengwa na wataalam wa
ndani na kusimamiwa na Serikali.
Ndugu
wanahabari,
Chini ya uongozi madhubuti wa Mhe. Dkt. Samia
Suluhu Hassan, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, ujenzi wa NeST ulianza
rasmi Julai 2022 ambapo kufikia Julai 2023 ulianza kutumika rasmi.
Serikali kupitia Mamlaka ya Udhibiti wa Ununuzi
wa Umma (PPRA) ilianzisha mfumo huu ili kuwezesha michakato yote ya ununuzi wa
umma kufanyika kwa njia ya kielektroniki kwa lengo la kuongeza tija, ufanisi,
uwajibikaji na uwazi kwenye utekelezaji
wa michakato hiyo.
Ndugu
wanahabari,
Mfumo wa NeST umeunganishwa na mifumo kumi
na saba (17) ya Serikali kwa lengo la kuongeza ufanisi, kupunguza muda na
gharama za michakato ya ununuzi, kudhibiti vitendo vya udanganyifu, rushwa na
kuzuia ukosefu wa maadili.
Ndugu
Wanahabari,
Zaidi ya asilimia 70 ya bajeti ya Serikali
inatumika kwenye ununuzi wa umma, hivyo niwaase wananchi kujisajili katika
mfumoNeST na kuomba zabuni mbalimbali zinazotangazwa na Serikali ili kuweza
kujipatia kazi na kinachotakiwa ni kuhakikisha anayeomba amekidhi vigezo
vinavyotakiwa katika kuomba zabuni husika na pindi wanapopata zabuni wazifanye
kwa uadilifu na ufanisi ili waendelee kuaminiwa katika miradi mingine.
Ndugu
Wanahabari,
Zaidi ya Shilingi Trioni 29 imewekwa kwenye
mfumo wa NeST kwa ajili ya kufanya ununuzi wa bidhaa, hudumana kazi za ujenzi,
huku hadi kufikia Aprili09, 2024 mikataba ya zaidi ya Shilingi Tilioni 5.14
imetolewa kwa wazabuni kupitia mfumo wa NeST, ambapo wazabuni 18,101
wamejisajili kwenye mfumo huo.
1.2.
UWEZESHAJI MAKUNDI
MAALUM KATIKA JAMII
Ndugu
wanahabari,
Serikali ya awamu ya sita imewekeza katika
kunyanyua wananchi wake kiuchumi kwa kuhakikisha inatoa fursa kwa Makundi
Maalum wakiwemo vijana, wanawake, wazee na watu wenye ulemavu. Ili kufikia
lengo hilo, Mamlaka imewajengea uwezo Makundi Maalum
na imekamilisha tafsiri ya miongozo miwili inayotumika katika ununuzi wa Umma,
ambayo ni mwongozo wa ushiriki wa makundi maalum katika ununuzi wa Umma na
mwongozo wa ushirikishwaji wa jamii katika ununuzi wa Umma. Pia, imetafsiri nyaraka sanifu tatu za zabuni za ushiriki wa
makundi maalum katika ununuzi wa umma, nyaraka sanifu moja ya zabuni za
ushiriki wa jamii katika ununuzi wa umma.
Ndugu
wanahabari,
Kufuatia
ushiriki wa makundi maalum katika ununuzi wa umma hadi kufikia Februari 2024,
jumla ya tuzo za mikataba zenye thamani ya shilingi bilioni 1.95 zimetolewa kwa
makundi maalum kupitia zabuni za umma zilizotangazwa na taasisi nunuzi kupitia mfumo wa ununuzi wa kielektroniki
(NeST), ambapo kundi la vijana wamepata tuzo za mikataba zenye thamani ya
shilingi milioni 709 , wanawake shilingi bilioni 1.2 na wazee shilingi milioni
78.3.
1.3.
KUJENGA UWEZO KWA WADAU
Katika juhudi za kujenga uwezo kwa wadau wa
ununuzi wa umma, PPRA imeendesha mafunzo maalum kuhusu sheria ya ununuzi wa
Umma, matumizi ya mfumo wa kielektroniki wa ununuzi wa umma, mikataba na zana
za kutekeleza ununuzi kwa Taasisi za Umma, wanafunzi wa vyuo vya elimu ya juu,
makundi maalum, wazabuni na wadau mbalimbali.
Mafunzo haya yaliyotolewa yameongeza kwa
kiasi kikubwa uelewa wa sheria ya ununuzi wa umma Sura Na. 410 na matumizi ya
mfumo wa kielektroniki.
Ndugu
wanahabari,
Serikali imeweka kipaumbele katika utafiti
wenye lengo la kubaini changamoto zinazoikabili sekta ya ununuzi na kutafuta
suluhisho la namna ya kukabiliana nazo. Katika utekelezaji wa lengo hilo,
Serikali imeiwezesha Mamlaka kuandaa sera ya tafiti na agenda iliyoainisha
maeneo muhimu ya kufanya utafiti katika ununuzi wa umma. Baadhi ya tafiti
zilizofanywa na Mamlaka na kukamilika ni pamoja na: i)Tafiti kuhusu changamoto
na fursa katika ununuzi wa umma ili kutatua changamoto zilizopo kwenye sekta ya
ununuzi wa umma; ii) Ushiriki wa Kampuni
za biashara zinazoongozwa na wanawake katika zabuni za Umma, ambapo ilibainika
kuwa moja ya vikwazo vikubwa vinavyozuia ushiriki wa kampuni hizi za wanawake
ni kushindwa kupata dhamana ya zabuni inayotakiwa. Sheria mpya imeweka
mazingira ya upendeleo maalum ya kampuni hizi. Aidha, Mamlaka imekamilisha
tafiti ndogondogo (Surveys) katika matumizi ya taratibu ya ununuzi kwa njia ya
Force Account ambapo ilibainika kuwa kuna matumizi ya njia hii yasiyoendana na
Sheria na Kanuni inavyoelekeza. Sheria mpya ya Ununuzi ya Mwaka 2023 imeboresha
matumizi ya utaratibu huu.
1.4.
KUONGEZEKA
KWA KAGUZI NA UOKOAJI WA FEDHA ZA UMMA
Mamlaka imekuwa ikifanya Kaguzi
na uchunguzi mbalimbali na mapambano dhidi ya rushwa kwenye taasisi nunuzi.
Lengo la kazi hii ni pamoja na kubaini kuwepo kwa ubadhirifu wa fedha za umma,
matumizi mabaya ya madaraka na viashiria vya rushwa. Mara baada ya uchunguzi
kukamilika, Mamlaka hutoa taarifa zake kwa taasisi nunuzi na kutoa mapendekezo
ya hatua za kuchukuliwa.
Katika kipindi cha Serikali
ya Awamu ya Sita (6), Mamlaka ilifanya uchunguzi kwa zabuni zilizotekelezwa
katika mwaka wa fedha 2021/22 na 2022/23, na kufanikiwa kuokoa jumla ya fedha
za umma kiasi cha Shilingi Bilioni 16.27.Kati ya fedha hizo, kiasi cha Shilingi Bilioni 13.83 ilitokana na
kuingilia kati kwa Mamlaka kwenye mikataba ambayo ilitolewa kwa wazabuni wenye
bei ya juu wakati wenye bei ya chini wakitolewa kwenye mchakato (disqualified)
na kiasi cha Shilingi Bilioni 2.44 ni kiasi kilichorudishwa na
wasambazaji wa bidhaa (suppliers) na wakandarasi kwa malipo ya ziada
yaliyofanywa na Taasisi Nunuzi.
1.5.
KUTUNGWA
SHERIA MPYA (SHERIA YA UNUNUZI WA UMMA NA. 10 YA MWAKA 2023)
Ndugu Wanahabari
Wote tunafahamu dhamira ya
Mhe. Rais kuhusu kuhakikisha matumizi mazuri na sahihi ya fedha za umma kwa
manufaa mapana ya Taifa na Watanzania wote kupitia utekelezaji wa miradi ya
kimkakati ikiwemo miradi ya ujenzi wa hospitali, shule na barabara. Hivyo,
katika kuhakikisha hilo na kwakuzingatia kwamba zaidi ya asilimia 70 ya fedha
za bajeti ya Serikali kwa mwaka hutumika kupitia ununuzi wa umma, Mamlaka kama
taasisi yenye jukumu la udhibiti wa ununuzi wa umma nchini, ni miongoni mwa
taasisi zilizoshiriki katika kufanya mapitio ya Sheria ya Ununuzi wa Umma Na. 7
ya mwaka 2011 chini ya Wizara ya Fedha na hivyo kupelekea kutungwa kwa Sheria
mpya ya Ununuzi wa Umma Na. 10 ya mwaka 2023. Sheria mpya iliidhinishwa na Mhe.
Rais kuwa Sheria rasmi tarehe 29 Septemba 2023 na kutangazwa kupitia Gazeti la
Serikali Na. 40 Vol.104 la tarehe 6 Oktoba 2023. Sheria hiyo mpya itaanza
kutumika rasmi tarehe itakayotangazwa rasmi na Waziri wa Fedha kupitia Tangazo
la Serikali.
Kufuatia kutungwa upya kwa
Sheria ya Ununuzi wa Umma ambayo bado haijaanza kutumika rasmi, Wizara ya Fedha
kwa kushirikiana na taasisi zinazosimamia ununuzi wa umma nchini ikiwemo
Mamlaka ya Udhibiti wa Ununuzi wa Umma (PPRA) inaendelea kukamilisha uandaaji
wa Kanuni za Ununuzi wa Umma za mwaka 2024 ili kurahisisha utekelezaji wa
Sheria hiyo mpya. Pamoja na mambo mengine, Sheria mpya imetungwa kwa lugha ya
kiswahili kwa urahisi wa uelewa na tafsiri kwa lugha mama ingawa pia
itatafsiriwa kwa lugha ya Kiingereza. Zaidi, Sheria hiyo imeweka mazingira
rafiki zaidi yanayolenga kuhakikisha upatikananji wa thamani halisi ya fedha
katika utekelezaji wa ununuzi wa umma nchini ikiwemo: kupunguza muda wa
mchakato wa zabuni; kuondoa sharti la nyongeza ya adhabu kwa kampuni
zilizofungiwa nje ya nchi; kuweka mazigira rafiki zaidi kwa makundi maalumu,
vijana, wanawake na wazee katika kushiriki kwenye zabuni za umma; kuongeza
fursa za upendeleo kwa watu na kampuni za ndani; kufungamanisha mnyororo mzima
wa ununuzi na ugavi; matumizi ya bei kikomo kwa bidhaa na huduma zenye bei
kikomo; kupunguza mlolongo wa uidhinishaji katika michakato ya zabuni; undaaji
na uwasilishaji wa taarifa ya tathimini ya ununuzi wa umma kwa Mhe. Rais;
kuweka sharti la lazima kuchakata zabuni za umma kupitia mfumo wa ununuzi
kielektroniki lengo ikiwa kuongeza uwazi, ufanisi na kupunguza uwezekano wa
rushwa katika zabuni za umma. Zaidi, Sheria imeweka ukomo wa utekelezaji miradi
ya kazi za ujenzi kwa matumizi ya rasilimali za ndani (Force Account).
Ndugu Wanahabari
Kipekee, Sheria hii imeweka
masharti muhimu yatakayohakikisha uwepo wa upendeleo wa bidhaa na wazabuni wa
ndani, ambapo inatarajiwa kuwa zabuni zote zilizo chini ya Bilioni 50
zitafanywa na wazawa. Hatua hii italeta mageuzi makubwa kwa wakandarasi, watoa
huduma na wasambazaji wa bidhaa wazawa ambapo sehemu kubwa ya bajeti ya
Serikali katika ununuzi wa umma itaenda kwako. Aidha, Sheria hiyo imeweka
masharti yanayoruhusu Kampuni za wazawa kuungana ili kufikia mahitaji ya zabuni
husika. Pamoja na hayo, Sheria imeweka masharti kuwa endapo kampuni ya mzawa
imeungana na Kampuni ya kigeni, Kampuni ya Mzawa itakuwa ndiyo Kampuni Kiongozi
(Leading Company) katika ubia tofauti na hali ilivyo sasa.
1.6.
UWEZO
WA KUCHUKUA HATUA KWA WANAKAOKIUKA SHERIA YA UNUNUZI
Ndugu
Wanahabari,
Kutokana na umuhimu wa
kuhakikisha uzingatiaji wa Sheria ya Ununuzi wa Umma na Kanuni zake katika
ununuzi wa umma, Mamlaka ilifanikiwa kupata kibali cha kuendesha mashataka yanayotokana na ukiukwaji
wa Sheria ya Ununuzi wa Umma kupitia Wanasheria wake. Hii ni katika kuhakikisha
kwamba, Mamlaka inasamia ipasavyo utekelezaji wa Sheria ya Ununuzi wa Umma na
kuhakikisha kwamba hatua stahiki za kisheria zinachukuliwa haraka dhidi ya
ubadhirifu utakaofanyika kupitia ununuzi wa umma.
1.7.
KUIMARISHAUSHIRIKIANO
NA TAASISI NYINGINE KATIKA UDHIBITI
UNUNUZI WA UMMA
Kwa kuzingatia umuhimu wa
taasisi za umma kubadilishana uzoefu na pia kushirikiana katika kutekeleza
malengo ya Mhe. Rais hususani suala la kufanya kazi kupitia kaulimbiu yake ya
“KaziIendelee”, Mamlaka, kwa kupitia vikao vya pamoja na kusaini Makubaliano ya
Awali (Memorandum of Understanding – MoU) imeweza kuongeza ushirikiano baina
yake na taasisi nyingine kwa lengo la kubadilishana uzoefu, ushirikiano na
kuongeza ufanisi katika kazi. Kwa mfano, Mamlaka imefanikiwa kufanya kikao cha
pamoja na Mamlaka ya Uendelezaji Ununuzi wa Umma Zanzibar (ZPPDA) kwa lengo la
kubadilishana uzoefu na kuweka mikakati ya kuimarisha ushirikiano kati ya
taasisi hizi mbili kupitia MoU ambayo itasainiwa siku za usoni. Pia, Mamlaka
ilifanikiwa kusaini MoU na NEEC kwa lengo la kutoa kipaumbele kwa makundi
maalumu katika kushiriki fursa zinazotokana na ununuzi wa umma. Aidha, Mamlaka
na Taasisi ya Kuzuia na Kupambana na Rushwa (PCCB) zilisaini MoU kwa lengo la kuongeza
ushirikiano katika kupambana na rushwa kwenye ununuzi wa umma.
1.8.
UJENZI
WA JENGO JIPYA LA MAMLAKA
Ndugu
wanahabari,
Serikali ya awamu ya sita imeiwezesha
Mamlaka kujenga jengo la ofisi za Makao Makuu jijini Dodoma lilipo Barabara ya
Ununuzi, Eneo la NCC, Mtaa wa Tambukareli. Jengo hilo limekamilika na tayari
Mamlaka imehamishia shughuli zake katika jengo hilo kutoka katika Jengo la Kambarage Tower ambapo
ilikuwa imepanga kwa muda mrefu.
1.9.
KUANZISHWA
KWA OFISI MPYA ZA KANDA
Ndugu
wanahabari,
Katika kuhakikisha kwamba Mamlaka
inaboresha na kusogeza huduma zake kwa wadau wa Sekta ya Ununuzi, Serikali ya
awamu ya sita imewezesha uanzishwaji wa ofisi mpya za Kanda tano na hivyo
kufanya Mamlaka kuwa na ofisi sita za Kanda ambazo ni Kanda ya Pwani inayojumuisha
mikoa ya Dar es Salaam, Pwani na Morogoro. Makao Makuu ya Kanda hii yapo Dar es
Salaam; Kanda ya Kaskazini inayojumuisha mikoa ya Arusha, Manyara, Kilimanjaro
na Tanga. Makao Makuu ya Kanda hii yapo Arusha; Kanda ya Kusini inayojumuisha
mikoa ya Lindi, Mtwara na Ruvuma. Makao Makuu ya Kanda hii yapo Mtwara; Kanda
ya Nyanda za Juu Kusini inayojumuisha mikoa ya Iringa, Njombe, Mbeya, Songwe na
Rukwa. Makao Makuu ya Kanda hii yapo Mbeya; Kanda ya Kati na Magharibi
inayojumuisha mikoa ya Singida, Tabora, Shinyanga, Katavi na Kigoma. Makao
Makuu ya Kanda hii yapo Tabora; Kanda ya Ziwa inayojumuisha mikoa ya Mwanza,
Simiyu, Geita, Kagera na Mara. Makao Makuu ya Kanda hii yapo Mwanza. Aidha,
Mkoa wa Dodoma haupo katika orodha ya Kanda kwa kuwa utahudumiwa na Ofisi za
Makao Makuu.
Ndugu
wanahabari,
Hivi ndivyo PPRA imekuwa ikitekeleza Ilani
ya Chama cha Mapinduzi kwa kuwahudumia wananchi ili kutimiza lengo la Serikali
iliyopo madarakani ya kupeleka huduma
kwa wananchi na kuchochea matumizi ya utafiti, sayansi na teknolojia na ubunifu
kama nyenzo ya maendeleo, kama inavyoonyesha katika Sura ya kwanza,Kipengele
cha 8(e) ya Ilani hiyo wakati sura hiyohiyo kipengele cha 8 (f) ikielezea
kujikita katika kutengeneza ajira
zisizopungua milioni 8 katika sekta rasmi na zisizo rasmi kwa ajili ya vijana.
Kazi Iendelee.
No comments:
Post a Comment
MAONI (COMMENTS)👇